Terwijl Nederland in de ban is van Ali B en besmette ministerskandidaten en Amerika zich druk maakt over een puntje rente wordt in Moskou een nieuwe crisis voor het Westen gesmeed. Daar zijn de BRICS landen bij elkaar om ons de duimschroeven eens flink aan te draaien.
Vrijwel onopgemerkt – bij ons althans – ging de datum van 9 juni voorbij. Dat was de dag waarop het petrodollar verdrag tussen de VS en Saoudi Arabië afliep. Dat verdrag regelde de handel van olie en gas in Amerikaanse dollars. En dat verdrag is niet vernieuwd. Olie kan nu, en zal ook, in andere valuta worden verhandeld, zoals de Chinese Yuan of de nieuwe BRICS munt die in de maak is. Daardoor zal de dollar zwakker worden en zo ook de positie van de VS in de wereld.
De petrodollar-overeenkomst werd gesloten na de oliecrisis van 1973 en bepaalde dat Saoedi-Arabië zijn olie-export uitsluitend in Amerikaanse dollars zou prijzen en zijn overtollige olie-inkomsten in Amerikaanse staatsobligaties zou investeren. In ruil daarvoor gaven de VS militaire steun en bescherming aan het koninkrijk. Zo kreeg de VS een stabiele bron van olie en een markt voor haar schuld, terwijl Saudi-Arabië haar economische en algemene veiligheid was verzekerd.
Alle opponenten bij elkaar
Dat de positie van de VS met het wegvallen van die overeenkomst verzwakt zal niet niet iedereen rouwig stemmen. Maar het is ook slecht nieuws voor Europa. En voor het klimaat. Want dat het aflopen van het petrodollar verdrag samenvalt met de grote BRICS conferentie, uitgerekend in Moskou, is geen toeval. Naast de gebruikelijk gemeenschappelijke tegenspelers zijn daar bovendien ook nieuwe kandidaten bij. Eén daarvan is Turkije. En dat is saillant, want dat land is ook NAVO lid. Je kunt je wellicht gaan afvragen hoe lang dan nog.
Het spel
Natuurlijk gaat het hele spel om macht, en dus geld en energie. En ook steeds meer om voedsel. De rol die geld en energie daarin spelen is de laatste jaren steeds nadrukkelijker geworden. Dat zagen we in de manier waarop Rusland energie tot wapen maakte. En we zagen het bij de sancties die de VS en Europa oplegden aan Rusland en China. Die hebben veel kwaad bloed gezet en het lijkt er sterk op dat daarvoor nu een afrekening in de maak is.
Die afrekening wordt een veelpuntig zwaard. Allereerst is daar natuurlijk de verzwakking van de dollar. Als de vraag daarnaar wegvalt wordt de munt minder waard en als de automatische aankoop van schatpapier door Saudi Arabië opdroogt zal de rente, en dus de inflatie oplopen (De VS zullen meer rente moeten bieden om hun schulden te financieren). Hun import, ook die van olie, wordt duurder.
Voor Europa betekent een goedkopere dollar minder export naar de VS en goedkopere import van Amerikaanse producten. Niet per se goed nieuws.
Een sterke en grote BRICS groep vormt een economisch blok waarbinnen de handel makkelijk is en waarschijnlijk voorrang krijgt. Als gevolg zal de toegang tot grondstoffen en producten die nodig zijn voor onze energietransitie ook moeilijker verkrijgbaar en duurder worden, ook zonder eventuele extra sancties van de kant van China. Dat maakt ons langer afhankelijk van steeds duurdere en mogelijk minder beschikbare fossiele energie, het vertraagt de energietransitie en het zuigt de budgetten voor duurzaamheid verder op.
Naast een energiecrisis liggen er zo ook een nieuwe economische crisis en een verdieping van de klimaatcrisis in het verschiet. Die tasten vervolgens onze veiligheid aan omdat ze ook de noodzakelijke investeringen in defensie raken.
Ten slotte is er dan ook nog de voedselmarkt. Met Rusland, China, India en Brazilië, en hun invloed in Afrika, controleert de BRICS groep ook een groot deel van de wereld voedselproductie – en dus ook prijzen en verdeling.
In de eigen voeten schieten
Ondertussen is Europa druk doende om zich niet in één, maar in beide voeten tegelijk te schieten. Daarin speelt het nieuwe, veel rechtsere Europese parlement niet eens zo’n grote rol. De grootste rol is weggelegd voor de lidstaten, die druk doende zijn om zichzelf politiek en economisch de das om te doen met toekomstige regeringspartijen die uitblinken in incompetentie, kortzichtigheid en volksverlakkerij. Zie Frankrijk. Kijk naar Duitsland. Volg de Haagse soap. Ontbinden van binnenuit is de nieuwe agenda. Die houdt blijkbaar niet op in Brussel en Straatsburg.
De wereld passeerde deze week een kantelpunt en het hele westen zat er bij en keek er niet eens naar, in slaap gesust door een verdovende zelfgenoegzaamheid en een verblindend gevoel van superioriteit. Als we wakker worden kan dat wel eens in een koud, hongerig, armlastig, verdeeld en klimaatgestoord continent zijn. Al dan niet bezet.
Nederland houdt crisisberaad over weer een besmette ministerskandidaat. De geur van ontbinding is onmiskenbaar.
Peter van Vliet
Blijf op de hoogte met de nieuwsbrief. Meld je hier aan.
( Je kunt ons ook steunen door lid te worden of te doneren )
